طاهره ایشانی
چکیده
حافظ در میان شاعران همروزگار خود به غزل عماد فقیه توجّه داشته و سعی کرده به استقبال از اشعار او، غزلیّاتی هموزن و همقافیه با مضمونهایی تقریباً مشابه بسراید. این غزلها اگرچه ظاهراً شبیه غزلهای عماد هستند؛ امّا دارای حال و هوای دیگری هستند و طراوت و زیبایی متفاوتی از آن دریافت میشود. فرضیّة پژوهش حاضر این است که یکی ...
بیشتر
حافظ در میان شاعران همروزگار خود به غزل عماد فقیه توجّه داشته و سعی کرده به استقبال از اشعار او، غزلیّاتی هموزن و همقافیه با مضمونهایی تقریباً مشابه بسراید. این غزلها اگرچه ظاهراً شبیه غزلهای عماد هستند؛ امّا دارای حال و هوای دیگری هستند و طراوت و زیبایی متفاوتی از آن دریافت میشود. فرضیّة پژوهش حاضر این است که یکی از تفاوتهای غزل حافظ و عماد در نحوة کاربست هنجارگریزی نهفته است؛ زیرا هنجارگریزی از جمله مقولههای زیباییشناختی است که تأثیر بسزایی در آشناییزدایی و برجستهسازی شعر دارد. از این رو، در این جستار برآنیم با روش توصیفیتحلیلی و آماری با بهرهگیری از الگوی هشتگانة هنجارگریزی لیچ به این پرسش پاسخ دهیم که شعر حافظ چه ویژگیها و شاخصهایی از نظر کاربست انواع هنجارگریزی دارد که سبب امتیاز و برتری شعر او نسبت به شاعر همعصر وی عماد فقیه گردیده است؟ نتایج این پژوهش حاکی از این است که برتری غزل حافظ نسبت به غزل عماد فقیه در بهرهگیری افزونتر از هنجارگریزی به طور کلّی و هنجارگریزی معنایی، واژگانی و نحوی به طور اخصّ است. حافظ با بهرهگیری از تصویرآفرینیهای هنری، ترکیبسازیهای ادبی و خارج شدن از آرایش سازگانی غالب در زبان، کلام شاعرانة خود را برجستهتر نموده است. این امر از جمله عواملی است که سبب امتیاز و برتری شعر او نسبت به شاعر همعصر وی عماد فقیه گردیده است.